Acute zorg: voorkomen is beter dan genezen
Weblogberichten
Het laatste jaar is het nogal eens in het nieuws: ziekenhuis sluit afdeling verloskunde of spoedeisende hulp. Inwoners uit de regio van dat ziekenhuis staan dan op de barricade, want zij willen in geval van spoed zo snel mogelijk worden geholpen. Straks moeten ze opeens een stuk verder rijden voor die zorg. Ook bij de inspectie krijgen we dan vragen; is dat nog wel goede en veilige zorg, als die afdeling sluit?
Natuurlijk snappen wij de zorgen van deze inwoners. Want als er iets ergs gebeurt, wil je zo snel mogelijk worden geholpen. Maar ik vind dat de sluiting van een afdeling waar acute zorg geleverd wordt, juist ook kan leiden tot betere zorg. Want ziekenhuizen sluiten hun afdelingen niet zo maar.
Spoedzorg voorkomen
Allereerst: de beste manier om spoedzorg te voorkomen is om te werken aan preventie. Denk aan voldoende bewegen, maar ook aan voorkomen dat ouderen vallen of uitleg over veilig gebruik van medicijnen. Als er wel spoedzorg nodig is, dan komen veel mensen niet meteen in het ziekenhuis terecht maar bij de ‘eerste lijn’. Vooral huisartsen spelen hierbij een belangrijke rol. Zij zorgen ervoor dat in Nederland relatief weinig mensen op de eerste hulp van het ziekenhuis belanden. Maar denk ook aan verloskundigen of de crisisdienst van de ggz. Het is belangrijk dat we investeren in het bereikbaar houden van juist ook deze zorg – in de hele zorgketen dus.
Allereerst: de beste manier om spoedzorg te voorkomen is om te werken aan preventie. Denk aan voldoende bewegen, maar ook aan voorkomen dat ouderen vallen of uitleg over veilig gebruik van medicijnen.
Het gaat om de keten
Dat vind ik het belangrijkste om te benadrukken: de acute zorgketen is veel uitgebreider dan de acute zorg in het ziekenhuis. Het gaat om de samenwerking van veel zorgverleners als een schakel in een keten van zorg. Al die ‘schakels’ werken nauw samen om met elkaar in een acute situatie goede zorg voor iedereen te bieden. Stel dat een huisarts opeens ziek wordt of dat een verloskundige een aantal bevallingen tegelijk heeft, dan lossen de zorgverleners dat meestal samen op.
Verandert er iets in de organisatie van de acute zorg? Dan is het belangrijk om goed te kijken wat daarvan de gevolgen zouden kunnen zijn voor de hele zorgketen en welke mogelijke knelpunten ontstaan. Regionale afspraken hierover zijn essentieel. Natuurlijk zijn ziekenhuizen erg belangrijk in deze regionale samenwerking. Zij staan paraat voor patiënten die uitgebreidere acute zorg nodig hebben.
De acute zorgketen is veel uitgebreider dan de acute zorg in het ziekenhuis. Het gaat om de samenwerking van veel zorgverleners als een schakel in een keten van zorg.
Keuzes maken
Maar welke uitgebreidere acute zorg bied je? Als inspectie vinden wij het belangrijk dat zorgaanbieders in de acute zorgketen nadenken over welke zorg ze goed aan welke patiënten kunnen bieden. Heeft een locatie voor een speciale zorgvraag bijvoorbeeld niet voldoende zorgverleners met de juiste kennis en ervaring? Dan is het beter dat deze patiënten ergens anders naartoe gaan voor hun behandeling. Uiteraard kan dit alleen als er hierover in de regio goede afstemming met elkaar is.
Spreiding én concentratie
Als het gaat om spoedeisende hulp en acute zorg in ziekenhuizen, dan gaat het vaak over spreiding én concentratie. Wij zien dit als twee samenhangende ontwikkelingen. Aan de ene kant wil je acute zorg zoveel mogelijk dichtbij de patiënt organiseren. En dat kan ook prima bij zorg die niet zo complex is en relatief vaak voorkomt. Bijvoorbeeld als iemand zijn been breekt.
Maar als het gaat om hele ingewikkelde, specialistische zorg die minder vaak voorkomt – zoals multitraumazorg, dan kan dit beter op een beperkt aantal, gespecialiseerde plaatsen in het land. Zo behandelen de teams meer patiënten en blijven ze voldoende ervaring opdoen met deze behandelingen. De zorg wordt dan aantoonbaar beter. En beschikbaar zorgpersoneel wordt efficiënt ingezet. Bijvoorbeeld bij de zorg voor slachtoffers van een ernstig verkeersongeval.
Als inspectie vinden wij het belangrijk dat zorgaanbieders in de acute zorgketen nadenken over welke zorg ze goed aan welke patiënten kunnen bieden.
Het is wennen
Dus is er nog wel goede en veilige zorg als een afdeling sluit? Ja, want het sluiten van een afdeling voor acute zorg hóeft niet erg te zijn. Zeker niet als blijvend wordt geïnvesteerd in de hele acute zorgketen en er goede afspraken in de regio zijn gemaakt. Natuurlijk is het voor inwoners uit de regio van een ziekenhuis wennen als de acute zorg uit dat ziekenhuis dichtbij verdwijnt. Maar acute zorg is en blijft dichtbij met onder meer de huisartsenpost en goede zorg in ambulances. Het kan soms alleen wat verder rijden zijn.
Op verzoek van de Tweede Kamer schreven wij een position paper met onze visie op de acute zorg: Goede en veilige acute zorg: altijd en voor iedereen, mits op de juiste plek.
Marina Eckenhausen,
inspecteur-generaal Gezondheidszorg en Jeugd