Aanbevelingen voor verbetering kwaliteit jeugdhulp in gezinshuizen
Gezinshuizen bieden hulp aan kwetsbare kinderen en jongeren. Zij worden opgenomen in het gezin van gezinshuisouders, groeien op in gezinsverband en krijgen jeugdhulp. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) geeft een aantal adviezen om de kwaliteit van de zorg in gezinshuizen te verbeteren en vast te houden.
De inspectie analyseerde 33 inspectiebezoeken en 139 signalen en meldingen in 2023 en 2024. De inspectie is positief over de geleverde zorg bij het grootste deel van de 33 gezinshuizen die de inspectie bezocht. De meldingen die bij de inspectie zijn binnengekomen over gezinshuizen gaan vaker over seksueel grensoverschrijdend gedrag ten opzichte van andere type jeugdhulp. De inspectie ziet dat er meer aandacht moet komen voor een gezonde seksuele ontwikkeling van kinderen en jongeren in gezinshuizen. Dit draagt bij aan het voorkomen van seksueel grensoverschrijdend gedrag.
Voor de verschillende partijen die betrokken zijn bij jeugdhulp in gezinshuizen doet de inspectie aanbevelingen. Een greep hieruit:
- Gezinshuizen moeten voldoen aan de Kwaliteitscriteria Gezinshuizen. Bijvoorbeeld op het gebied van deskundigheid en de grootte van het gezinshuis (4 tot 6 jongeren).
- Er mogen geen vrijheidsbeperkende maatregelen worden ingezet, zoals cameratoezicht en verplichte kamermomenten.
- Geef aandacht voor de gezonde seksuele ontwikkeling en de veiligheid van jongeren in gezinshuizen. Zorg voor een goede inschatting van veiligheidsrisico’s, onder andere op seksueel grensoverschrijdend gedrag.
- Gemeenten moeten kritisch zijn in hun inkoop van jeugdhulp, ook bij gezinshuizen. Zij zijn verantwoordelijk voor de jeugdhulp en moeten duidelijke eisen stellen aan de aanbieders bij wie zij hulp inkopen.
Vaker complexe problematiek
Gezinsgerichte zorg geeft hulp in een kleinschalige, huiselijke, setting waar jongeren een zo normaal mogelijk leven leiden. Bijna 7.000 jeugdigen kregen in 2023 hulp in gezinshuizen, logeerhuizen en zorgboerderijen met overnachting. Er is geen centrale registratie van gezinshuizen in Nederland.
De inspectie ziet dat de kleinschaligheid van een gezinshuis een keerzijde kan hebben; er kan een gesloten setting ontstaan die kan leiden tot onveilige situaties. De inspectie hoort dat jongeren met complexe hulpvragen terechtkomen in de open jeugdhulp, zoals gezinshuizen. Dit is onder andere een gevolg van de af- en ombouw van de gesloten jeugdhulp. Dit kan een risico zijn voor de jeugdhulp die gezinshuizen kunnen leveren. Bijvoorbeeld omdat dit niet past bij de hulpvraag van kinderen en jongeren die al in het gezinshuis wonen of omdat deskundigheid voor complexe problematiek ontbreekt. De inspectie vindt het belangrijk dat alle jongeren passende hulp ontvangen.
Hoe verder
De inspectie verwacht dat de gezinshuizen, hoofdaannemers, gecertificeerde instellingen en andere betrokken partijen aan de slag gaan met de aanbevelingen. De inspectie organiseert in 2025 een webinar voor gezinshuisouders en andere betrokken professionals waarin zij de aanbevelingen bespreekt. Ook houdt de inspectie toezicht op gezinshuizen, dit gebeurt via bezoeken en zo nodig onderzoeken van meldingen en signalen. Daarnaast vraagt de inspectie aandacht voor een veilige zorgrelatie door dit onderwerp te bespreken met zorgaanbieders en branche- en beroepsverenigingen.
Gezinshuizen en hoofdaannemers ontvangen een uitnodiging voor het webinar Gezinshuizen. Geïnteresseerden kunnen een bericht sturen naar conferentiejeugd@igj.nl.