Toezicht en rechtvaardige cultuur in zorginstellingen
In een ‘Just Culture’ kúnnen en dúrven zorgverleners het te bespreken als er iets mis of bijna misgaat bij de behandeling van een patiënt. Zorgverleners kunnen erop vertrouwen dat zij rechtvaardig worden behandeld als zij zich over een incident, klacht of gevaarlijke situatie uitspreken, ook als zij daarvoor (mede)verantwoordelijk zijn. In een ‘Just Culture’ worden zij geholpen om een incident met elkaar en de patiënt te bespreken. En ze worden geholpen om een incident of een klacht te verwerken.
Er is geen eenduidige definitie voor ‘rechtvaardige cultuur’. Volgens betrokkenen in de zorgpraktijk is voor een rechtvaardige cultuur met name de ruimte voor gesprek van belang. Daarnaast hechten zij belang aan een betrokken afdelingscultuur, het vermijden van het aanwijzen van schuldigen bij calamiteiten en ruimte laten voor emoties van medewerkers, patiënten en familie. De betrokkenheid van leidinggevenden zien zorgverleners als essentieel; zij dienen voorbeeldgedrag te vertonen. Een rechtvaardige cultuur vereist werk in de zin dat het een actieve inzet van de organisatie vraagt om steeds opnieuw, per geval, te kijken wat de beste benadering is en te leren van eerdere ervaringen. Een rechtvaardige cultuur is dan ook nooit ‘af’, maar vergt voortdurend onderhoud.
De inspecteurs die aan het onderzoek deelnamen gaven aan dat ruimte bieden aan, en stimuleren van, de eigen verantwoordelijkheid van zorginstellingen van belang is voor het bevorderen van een rechtvaardige cultuur. Dat vereist gevoel voor de situatie en competentie om te kunnen inschatten hoe de zorginstelling ervoor staat. De bij het onderzoek betrokken instellingen en inspecteurs benadrukken beiden het belang van werken aan de relatie. Het rapport geeft aanbevelingen aan bestuurders/leidinggevenden van zorginstellingen en aan de IGJ.