Urgente risico’s voor gezondheid asielzoekers in crisisnoodopvang
Er zijn forse tekortkomingen in de gezondheidszorg en de leefomstandigheden voor asielzoekers in de crisisnoodopvang die gemeenten regelen. Dat levert urgente risico’s op voor hun gezondheid. Maar ook breder zijn er risico’s voor de volksgezondheid: bij besmetting met infectieziekten of als kinderen niet de normale vaccinaties krijgen. De risico’s ontstaan door het lange verblijf in de crisisnoodopvang, die eigenlijk maar voor een week bedoeld was.
Dat schrijft de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) na bezoeken aan 9 crisisnoodopvanglocaties.
Bevlogen medewerkers doen er hun uiterste best, ze doen alles wat mogelijk is om risico’s te beperken en fatsoenlijke opvang te bieden. Maar de locaties zijn simpelweg niet geschikt voor opvang die langer dan een week duurt. Terwijl veel bewoners er nu al langer dan een half jaar wonen.
Locaties voor crisisnoodopvang worden door gemeenten geregeld, omdat de reguliere asielzoekerscentra en de noodopvanglocaties van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) vol zijn.
Grote tekortkomingen in de zorg, urgente risico’s voor de gezondheid
De inspectie constateert tekortkomingen die grote risico’s opleveren. De belangrijkste:
- Op crisisnoodopvanglocaties is alleen medische spoedhulp beschikbaar, niet de zorg die ook wel even uitstel kan lijden. Dat is geen onmiddellijk probleem als een asielzoeker maar een week in de crisisnoodopvang verblijft, maar wel als die er langer woont.
- Een medische intake en screening op tuberculose (tbc) ontbreekt vóór plaatsing in de crisisnoodopvang. Daardoor wachten diabetespatiënten langer op hulp, kunnen mensen tbc overbrengen of andere infectieziekten, zoals schurft.
- Als een andere partij dan GezondheidsZorg Asielzoekers (GZA) wordt ingeschakeld, is er geen elektronisch patiëntendossier. Daardoor ontbreekt het overzicht van iemands medische situatie. Dat is vooral een probleem bij doorverwijzing en overdracht van de ene naar de andere zorgverlener. Juist door de vele verplaatsingen van asielzoekers komt dat vaak voor.
- De jeugdgezondheidszorg ziet veel kinderen niet. Daardoor krijgen ze ook geen vaccinaties tegen de bof, mazelen, rodehond, difterie, kinkhoest, tetanus en polio.
- Mensen met psychische problemen horen niet in de crisisnoodopvang te wonen, maar dat gebeurt wel. Verwijzing naar de geestelijke gezondheidszorg (ggz) vanuit de crisisnoodopvang is niet mogelijk, behalve bij acute problemen. Ook leveren de leefomstandigheden en langdurige onzekerheid mentale druk op.
- Het sanitair op sommige centra is lastig goed schoon te houden. Ook door de inrichting van de locaties kan een besmetting met een infectieziekte gemakkelijk tot verdere verspreiding leiden.
Aanbevelingen
Iedereen is het erover eens dat crisisnoodopvang niet geschikt is om er lang te wonen. Maar door de omstandigheden (de asielcrisis, personeelstekorten in de zorg) is dat nog niet te voorkomen. De inspectie ziet wel mogelijkheden tekortkomingen in de zorg en risico’s voor de gezondheid van de bewoners te verminderen. De inspectie geeft daarvoor aanbevelingen aan het ministerie van Justitie en Veiligheid, het COA, de GGD’en en de gemeenten. Een greep daaruit:
- medische intake en tbc-screening weer op de dag na aankomst;
- niet alleen medische spoedzorg maar ook andere zorg, net zoals op gewone asielzoekerscentra;
- digitale patiëntendossiers;
- jeugdgezondheidszorg en het Rijksvaccinatieprogramma voor kinderen en jeugdigen;
- gezondere leefomstandigheden;
- kwetsbare mensen zo kort mogelijk in de crisisnoodopvang.