Wmo-toezicht 2023: onafhankelijkheid, transparantie en samenwerking nodig
Veel gemeenten zetten zich in voor het goed organiseren van het toezicht op de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Echter geldt dit nog niet voor alle gemeenten. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) blijft het belang van onafhankelijkheid en transparantie in het Wmo-toezicht benadrukken en roept gemeenten op om de onderlinge samenwerking verder te verbeteren.
Onafhankelijkheid
Het is belangrijk dat Wmo-toezichthouders onafhankelijk kunnen werken en onafhankelijk kunnen zijn in hun oordeel. Veel gemeenten hebben de onafhankelijkheid van het Wmo-toezicht vastgelegd in hun beleid hierover. Ook het onafhankelijk opstellen van een werkplan door de Wmo-toezichthouder kan beter. In ruim 10% van de gemeenten is nog sprake van functieverstrengeling. Om de onafhankelijkheid te bevorderen moet dit worden afgebouwd.
Transparantie
Het openbaar maken van beleid, rapporten, adviezen en meldingen uit het Wmo-toezicht door gemeenten kan veel beter. Een derde van de gemeenten heeft het Wmo-toezichtbeleid niet openbaar gemaakt. Ook wordt slechts 35% van de rapporten over proactief toezicht openbaar gemaakt. Het aantal meldingen per gemeente en het percentage onderzochte calamiteiten is fors toegenomen. Dit kan betekenen dat er meer calamiteiten zijn. Een andere verklaring kan zijn dat aanbieders beter weten hoe en waar zij calamiteiten moeten melden. De IGJ ziet namelijk dat er extra aandacht is vanuit gemeenten en toezichthouders voor het melden en onderzoeken van calamiteiten. Dit draagt bij aan het leren en verbeteren.
Samenwerking
Het merendeel van de gemeenten (90%) werkt samen in het Wmo-toezicht. Als voordelen van samenwerking noemen zij: eenduidigheid in beleid en uitvoering, gemakkelijke uitwisseling van gegevens, betere aansluiting bij aanbieders die over de grenzen van gemeenten heen werken, kostenbesparing en minder administratieve lasten. De manier waarop gemeenten met elkaar samenwerken en de omvang van deze samenwerking is heel verschillend. Gemeenten willen graag een betere samenwerking van de Wmo-toezichthouder met de IGJ. De IGJ onderschrijft dit belang en deze wens. De komende jaren gaan wij meer investeren in de samenwerking met Wmo-toezichthouders.
Hoe nu verder
Binnenkort gaat het stimuleringsprogramma om de kwaliteit van het Wmo-toezicht te verbeteren van start. De IGJ verwacht dat de opbrengst hiervan de komende jaren zichtbaar wordt.