National Authority for Containment (NAC): Toezicht op locaties met poliovirus

Risico’s uitbraak virus zo klein mogelijk maken

Door vaccinatie komt het poliovirus wereldwijd bijna niet meer voor. Maar een aantal laboratoria en andere organisaties werken nog met het poliovirus. Bijvoorbeeld om bloedonderzoek te doen of om vaccins te maken. Als het virus nog ergens aanwezig is, is er ook een risico dat het opnieuw in de samenleving terechtkomt.

Daarom heeft Nederland samen met andere landen afspraken gemaakt met de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) om dit risico zo klein mogelijk te maken. Landen moeten zorgen dat er zo min mogelijk locaties zijn waar het poliovirus aanwezig is. En alleen organisaties die aan de eisen van de WHO voldoen, mogen met het poliovirus werken. De IGJ houdt toezicht op organisaties die in Nederland met het poliovirus werken. Dit doet zij als National Authority for Containment (NAC).

Eisen voor veilig werken met poliovirus

In Nederland zijn 5 door de WHO erkende locaties waar nog poliovirus aanwezig is. Dit zijn zogenoemde Poliovirus Essential Facilities (PEF’s). Een PEF moet voldoen aan strenge eisen van de WHO voor het bewaren van, en werken met het poliovirus. De NAC doet bij deze locaties audits om te beoordelen of de locatie aan de eisen voldoet. De organisatie moet bijvoorbeeld:

• een kwaliteitssysteem hebben waarmee ze zelf de naleving van de eisen kan monitoren en waar nodig op tijd kan bijsturen;
• de risico’s voor het per ongeluk vrijkomen van het poliovirus in kaart hebben gebracht;
• maatregelen nemen om die risico’s zo klein mogelijk te houden;
• personeel hebben dat getraind is om veilig met het poliovirus te kunnen werken. Het personeel is gescreend en gevaccineerd;
• de (data)beveiliging en beveiliging van de locatie op orde hebben.

Alle eisen waaraan een locatie moet voldoen staan in het Global Action Plan for poliovirus Containment (GAPIV). Als een locatie aan alle eisen voldoet, vraagt de NAC een certificaat voor de PEF aan bij de WHO.

Extra verplichtingen voor PEF vanaf 2025

Vanaf naar verwachting 1 januari 2025 (streefdatum) moeten PEF’s een vergunning aanvragen. En zijn zij verplicht om incidenten en calamiteiten te melden bij de NAC. Ook moeten zij de NAC vooraf om toestemming vragen voor het transport van poliovirusmateriaal. Deze eisen komen in de Wet publieke gezondheidszorg (Wpg). Zie: Verplichte meldingen en aanvragen voor PEF's.

Update 20 februari 2024
Eerder stond vermeld dat een vergunning al in 2024 verplicht is. Door de val van het kabinet is dit vertraagd en kunnen PEF's in 2024 nog geen vergunning aanvragen. De tekst in bovenstaande alinea is hierop aangepast. 

Jaarlijks toezicht op locaties die met poliovirus werken

De NAC bezoekt elk jaar alle locaties waar met het virus wordt gewerkt of waar het wordt bewaard. Dit heet een audit. Als de locaties niet aan de eisen voldoet kan de NAC handhaven.