Vanuit een zorgnetwerk het verschil maken voor mensen met een licht verstandelijke beperking
Als je opgroeit met een licht verstandelijke beperking (LVB) krijg je met veel verschillende hulpverleners te maken. Als zorgaanbieders goed samenwerken in een zorgnetwerk kan dat een verschil maken voor mensen met een LVB, maar wat is daarvoor nodig?
Naar aanleiding van het toezicht op zorg aan mensen met een licht verstandelijke beperking in Enschede en de oprichting van Expertisenetwerk LVB Twente gingen we in gesprek met Rachel Groot en Bonita Liefers. Zij zijn projectleiders van het Expertisenetwerk LVB Twente.
Hoe begin je een netwerk?
Rachel: ‘De ideeën voor het opzetten van een netwerk waren er al langer. Maar zoals vaker met goede ideeën: je moet het wel gaan doen. Toen de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd gesprekken voerde met bestuurders van betrokken organisaties en een bijeenkomst organiseerde om verder te praten over de zorg aan mensen met een licht verstandelijke beperking in Enschede, begon het balletje te rollen.
En er hoeft maar één iemand te zijn die de bal in beweging brengt. De bestuurder van een grote GZ-organisatie kwam in actie en zette er vaart achter met financiële hulp van het zorgkantoor. Een klein clubje van 8 organisaties heeft de schouders eronder gezet en binnen twee weken was er een stuurgroep en lag er een projectplan.’
'We komen er steeds meer achter dat kennis over LVB bij belangrijke maatschappelijke instanties een sleutel naar succes is. Zo kunnen we steeds beter voorkomen dat mensen zwaardere zorg nodig hebben.'
Een vliegende start kun je wel stellen…
Bonita: ‘Ja, iedereen voelde al langer het belang en de urgentie. De verbeterpunten die de inspectie haalde uit de gesprekken met bestuurders onderstreepten dat. Het was het duwtje wat we nodig hadden en we zijn toen direct in actie gekomen en ook niet meer gestopt. Meteen in de actiestand gaan: dat helpt. Juist in het begin is dit van groot belang geweest omdat ideeën en plannen dan snel vorm krijgen en concreet worden. Zonder het geld van het zorgkantoor was dit overigens ook niet gelukt. Hiervan konden wij als projectleiders aan de slag en een communicatieadviseur aanstellen.
En toen?
Rachel: ‘In het voorjaar van 2023 konden we officieel het Expertisenetwerk LVB Twente presenteren tijdens een bijeenkomst van de inspectie. Een netwerk dat hiaten in de zorg voor mensen met een LVB wil oplossen door meer samenhang te creëren tussen alle organisaties en personen met kennis en expertise en/of raakvlakken met deze doelgroep. We hopen dat dit netwerk ervoor zorgt dat cliënten minder snel tussen wal en schip vallen omdat expertise bij organisaties ontbreekt. We zien regelmatig dat mensen met een LVB niet bij organisaties terecht kunnen omdat expertise over specifieke problematiek ontbreekt.
Hoe mooi zou het zijn als de benodigde expertise dankzij het zorgnetwerk naar deze personen of organisaties toe kan komen. Door samenwerking over grenzen van de eigen organisatie heen willen we dit mogelijk maken. Het zorgkantoor heeft hierin voor ons ook een belangrijke rol.
Wat gaat de cliënt ervan merken?
Bonita: ‘Stel een persoon met een LVB heeft een verslaving en daarvoor verslavingszorg nodig. Niet elke zorgorganisatie kan altijd de best passende zorg leveren, omdat niet altijd de juiste kennis of ervaring beschikbaar is.
Maar waar kan deze persoon dan wel goed geholpen worden? We gaan nu gezamenlijk als organisaties kijken hoe we de best passende zorg voor een persoon met een LVB kunnen regelen als er meer zorg nodig is. We pakken gezamenlijk de verantwoordelijkheid en denken na hoe we de zorg kunnen verbeteren. De cliënt zal dus eerder de juiste zorg krijgen.
En de zorgprofessionals in het netwerk? Hoe ervaren zij het?
Rachel: ‘Als netwerk hebben we nu twee bijeenkomsten gehad. We horen van deelnemers dat zij veel energie van de samenwerking krijgen. We hebben met dezelfde problemen te maken dus het is fijn om daar samen aan te werken.
Er zijn altijd redenen om niet samen te werken: het kost veel tijd of er is geen financiering voor. Bij het opzetten van een netwerk dachten we eerst te groot en te ingewikkeld; “We kunnen het systeem toch niet veranderen”. Maar zo blijft iedereen de problemen vooral steeds bekijken vanuit de eigen organisatie. Daarmee los je de problemen voor cliënten niet op. Nu kijken we naar wat we wél kunnen doen.’
Hoe betrekken jullie het cliëntenperspectief?
Bonita: ‘We willen natuurlijk dat mensen met een LVB minder tussen wal en schip zullen vallen. Om dit zo goed mogelijk te organiseren betrekken we ervaringsdeskundigen. Aan iedere bijeenkomst nemen twee ervaringsdeskundigen en een coach deel. Zo blijven zorgverleners zich er bewust van over wie het gaat.
Een ervaringsdeskundige vertelde bijvoorbeeld hoe vervelend het was om in haar jeugd zoveel wisselingen tussen zorgverleners mee te maken. Ze vertelde dat er één hulpverlener was die zij goed kende en die haar goed kende. Daarmee vertelde ze hoe belangrijk het is voor iemand met een LVB dat er één persoon langdurig betrokken kan zijn zodat diegene een stabiele factor is. Een mooie ontwikkeling hierin is de JIM, Jouw Ingebrachte Mentor: een steunfiguur vanuit het eigen informele netwerk.
'Het is heel belangrijk voor iemand met een LVB dat er één persoon langdurig betrokken kan zijn zodat diegene een stabiele factor is.'
En hoe werken jullie samen?
Bonita: ‘Iedereen is geneigd om bij problemen al in oplossingen te denken. Je denkt namelijk soms te weten hoe iets werkt. Daarom werken we bij het Expertisenetwerk LVB Twente volgens het BOB-model: beeldvorming, oordeel, besluit. We brengen eerst alle informatie van betrokkenen bij elkaar. Dan kijken we of iedereen een goed beeld heeft om een oordeel te vormen, om vervolgens tot een breed gedragen besluit te komen. Wij zijn ervan overtuigd dat je alleen zó samen de juiste dingen kunt doen. Diversiteit aan tafel is dan ook van groot belang, zodat je samen naar knelpunten kan kijken en ze ook- waar mogelijk- op kan lossen. Daarom zijn bij ieder overleg grote en kleine organisaties betrokken en zitten er managers en inhoudelijk betrokkenen aan tafel. We verwachten wel dat iedereen commitment heeft vanuit zijn eigen organisatie.
Rachel: ‘We zijn ook begonnen met verwachtingen ophalen: wanneer ga je tevreden de deur uit? Het is iets van ons samen. We willen iets creëren dat voldoet aan de verwachtingen van de hele groep. We zorgen echt dat het geen praatsessies worden!’
Vooruitkijken: waar staat het zorgnetwerk in 2025?
Rachel: ‘Het zou mooi zijn als er een goede samenwerking op gang is. Dat het zorgnetwerk samen problemen aanpakt en daar een oplossing voor vindt. Ons ultieme doel is om te zorgen dat de persoon met een LVB niet meer tussen de wal en het schip beland. Je wilt dat ze weten waar ze terecht kunnen en zich gesteund voelen.'
'We komen er steeds meer achter dat kennis over LVB bij belangrijke maatschappelijke instanties een sleutel naar succes is. Zo kunnen we steeds beter voorkomen dat mensen zwaardere zorg nodig hebben.'
Meer informatie over het starten van een zorgnetwerk
Bied jij ook zorg aan mensen met een licht verstandelijke beperking en zijn er ook ideeën voor een zorgnetwerk maar je weet niet waar je moet beginnen? Wil je meer weten? Leer van de ervaringen in Enschede van het Expertisenetwerk LVB Twente.
Neem contact op met Bonita Liefers of Rachel Groot.
Factsheet toezicht op zorg voor mensen met een LVB regio Enschede
Meer informatie over de resultaten van het toezicht op de integrale zorg aan mensen met een LVB in de regio Enschede vind je in de factsheet:
Zorg voor mensen met een licht verstandelijke beperking in Enschede