Ga direct naar inhoud

Toezicht op gunstbetoon

Gunstbetoon gaat om het aanbieden van geld, diensten of goederen met het kennelijke doel de verkoop van een medisch hulpmiddel te bevorderen. Het gaat bijvoorbeeld om het geven van cadeaus of het vergoeden van diners, (dienst)reizen en deelnamekosten voor congressen. Gunstbetoon in de medische hulpmiddelensector is sinds 2018 wettelijk verboden. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) houdt hier toezicht op.

Het verbod geldt voor:

  • Alle partijen die een commercieel belang hebben bij de toepassing van een medisch hulpmiddel (de gevers). Bijvoorbeeld fabrikanten en leveranciers.
  • Iedereen die beroepsmatig invloed heeft op de keuze voor een medisch hulpmiddel (de ontvangers). Dit zijn onder anderen artsen, verpleegkundigen, inkopers van zorginstellingen en zorgverzekeraars.

De regels zijn wederkerig: wat een gever niet mag geven, mag een ontvanger niet aannemen. 

Uitzonderingen

Er zijn 4 uitzonderingen op het verbod. Wel toegestaan zijn:

  1. De vergoeding van deelnamekosten voor bijvoorbeeld congressen, nascholingen en bijeenkomsten over een medisch hulpmiddel. Dit is toegestaan, maar moet beperkt blijven tot wat strikt noodzakelijk is om aan de bijeenkomst of manifestatie deel te nemen. Denk daarbij aan bijvoorbeeld reis- en verblijfskosten. Belangrijk is onder andere de balans tussen wetenschappelijke en niet-wetenschappelijke programmaonderdelen (hoofddoel bijeenkomst)i. En of er sprake is van een passende locatie, zoals een specifieke educatiefaciliteit voor een product.
  2. Dienstverleningsrelaties vastgesteld in een schriftelijke dienstverleningsovereenkomst. Deze moeten redelijk zijn en marktconform.
  3. Geschenken van geringe waarde die bruikbaar zijn in de beroepsuitoefening (€50,- per keer, met een maximum van €150,- per jaar).
  4. Branchegerelateerde kortingen en bonussen die betrekking hebben op de inkoop van medische hulpmiddelen.

U vindt meer informatie in deze veelgestelde vragen over het verbod op gunstbetoon. De volledige regels, inclusief alle voorwaarden van de uitzonderingsgronden, staan in de wettekst en beleidsregels (zie hieronder bij Geldende regels). 

Gedragscode Medische Hulpmiddelen (GMH)

De stichting Gedragscode Medische Hulpmiddelen (stichting GMH) heeft de regels over gunstbetoon vastgelegd in de Gedragscode Medische Hulpmiddelen (GMH). Er zijn werkafspraken tussen de IGJ en de stichting GMH opgesteld. In deze werkafspraken staan de onderlinge taakverdeling en de gevallen waarin de inspectie en stichting GMH ontvangen meldingen uit het veld onderling naar elkaar doorverwijzen.

Daarnaast hebben stichting GMH en stichting Code Geneesmiddelenreclame (CGR) de beslishulp 'Hoe blijf ik onafhankelijk' ontwikkeld. Deze is bedoeld voor zorgprofessionals die financiële relaties aangaan met bedrijven, zoals leveranciers van geneesmiddelen en van medische hulpmiddelen.

Zie ook:

Resultaten toezicht door IGJ

In 2024 en 2023 heeft de IGJ in totaal 8 ziekenhuizen bezocht. Uit deze bezoeken blijkt dat ziekenhuizen zich onvoldoende aan de regels houden om financiële beïnvloeding door leveranciers te voorkomen. Daarnaast heeft de inspectie het Nivel gevraagd een verkennend literatuuronderzoek uit te voeren naar gunstbetoon in de medische hulpmiddelensector. Deze literatuurstudie uit 2023 wijst uit dat er in Europa nog weinig bekend is over betalingen aan artsen door de medische hulpmiddelenindustrie.

Begin 2024 zijn ook de resultaten gepubliceerd van inspectiebezoeken die in de tweede helft van 2022 zijn gedaan bij 9 leveranciers van medische hulpmiddelen. De focus lag op financiële relaties tussen leveranciers en gebruikers van medische hulpmiddelen. Het bleek dat leveranciers zich niet altijd aan de regels hielden. De inspectie legde hiervoor enkele waarschuwingen en boetes op aan zowel de betrokken leveranciers als zorgprofessionals.

Zie ook:

Inspectierapporten gunstbetoon

Deze zijn te vinden op de site toezichtdocumenten.igj.nl. Kies bij het type instelling ‘Medische hulpmiddelen, gunstbetoon’.

Hoe handhaven we?

Artikel 6 van de Wet medische hulpmiddelen beschrijft dat de IGJ belast is met het toezicht op de Wet medische hulpmiddelen. Artikel 14 van de Wet medische hulpmiddelen gaat over de handhaving. Bij overtreding van de regels voor gunstbetoon legt de inspectie doorgaans een bestuurlijke boete op.

Geldende regels

Artikel 6 Wet medische hulpmiddelen en Beleidsregels gunstbetoon Wet medische hulpmiddelen.