Bijzonder toezichtbezoek gedwongen zorg

Weblogbericht | 10-07-2024 | Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd

In de ggz geldt dat dan een zorgmachtiging of crisismaatregel moet worden aangevraagd. Dat is een machtiging/maatregel van de rechter waarmee verplichte zorg op grond van de Wvggz toegepast kan worden.

Wij controleren of zorgaanbieders terughoudend en zorgvuldig omgaan met het toepassen van verplichte en onvrijwillige zorg. Ook beoordelen we of zorgaanbieders zich houden aan de wetten die hierover gaan. We willen graag dat zorgverleners samen met de cliënt en andere betrokkenen blijven zoeken naar manieren om zorg op vrijwillige basis te bieden.

Is dwang echt nodig? Dan moet dit zorgvuldig, persoonsgericht, veilig en kort zijn. En volgens de wet gebeuren. 

Wij toetsen de kaders in de praktijk

Dit zijn de kaders die de wet voorschrijft. Samen met mijn collega’s toetsen we deze kaders in de praktijk. Onlangs zijn wij op bezoek geweest bij @GGNet. Deze instelling heeft een afdeling waar gedwongen zorg wordt geleverd: cliënten in psychiatrische crisis kunnen hier tegen hun wil opgenomen worden en stabiliseren. 

Dit was een zogenaamd pilotbezoek. We wilden het ‘Toetsingskader Verplichte zorg 2022’  toepassen in de praktijk. Tijdens deze pilot konden we een aantal zaken in de praktijk testen. Zoals: toetsen we met het toetsingskader wel de relevante problemen en risico’s uit de praktijk? Zijn de bijbehorende vragenlijsten toe te passen in de praktijk? Is het opgestelde bezoekprogramma passend en te doen binnen een dag? Is het mogelijk om cliënten te spreken die gedwongen opgenomen zijn vanwege een psychiatrische crisis?

In gesprek met cliënten die gedwongen zorg ondergaan

In het Oosten aangekomen, wat toch een lange reis is met het openbaar vervoer als je, zoals ik,  vanuit het Zuiden des lands komt, werden we hartelijk welkom geheten bij de instelling. Ze waren op de hoogte van het feit dat het een pilot betrof. We hadden hen vooraf een bezoekprogramma toegestuurd. Dit programma was zodanig samengesteld dat we een breed spectrum aan medewerkers konden spreken over de gedwongen zorg die deze instelling levert. Zo spraken we de managers van de afdelingen, de geneesheer-directeur, de voorzitter van de cliëntenraad, een verpleegkundige en psychiater van de afdeling.

Een belangrijk onderdeel van het programma was het gesprek met twee cliënten die gedwongen zorg ondergaan. Het bleek een bijzondere ervaring om deze man en vrouw te spreken tijdens een ingewikkelde fase in hun leven. Ze waren opgenomen op de crisisafdeling en ondergingen gedwongen zorg, zoals opname tegen hun wil en medicatietoediening. 

De cliënten waren volledig bereid om de vragen die wij hadden te beantwoorden. En daarbovenop hadden ze ook nog tips over hoe de gedwongen zorg volgens hen nog beter vormgegeven zou kunnen worden. Zo kwam in het gesprek de hoeveelheid formulieren naar voren die gebruikt wordt bij de toepassing van gedwongen zorg: het eigen plan van aanpak, de zorgkaart, een zelfbindingsverklaring. Allemaal belangrijke onderdelen om de rechtspositie van de cliënten te waarborgen, maar in de praktijk voor cliënten vaak onoverzichtelijk, onduidelijk en veel. In deze formulieren kunnen zij hun eigen wensen aangeven wat betreft -de vormen van- behandeling die zij wensen. Cliënten zijn hier door de omstandigheden niet altijd goed toe in staat of van op de hoogte.

Tijdens de rondleiding op de afdeling vertelde een trotse verpleegkundige dat er al 3 jaar niet meer gesepareerd was op hun afdeling. Hoe ze dat doen: nabijheid, observeren, risicotaxatie, anticiperen. En de separeerruimtes waarin eerder cliënten werden afgezonderd? Die worden nu gebruikt als opslagruimte voor kantoorartikelen. 

Jon ten Have
Inspecteur Geestelijke gezondheidszorg, IGJ